Yazar: Dr. Sefa ERKUŞ

Mahkumun Açmazı Oyunu Nedir? Mahkumun Açmazı ya da Mahkumun İkilemi (Prisoner’s Dilemma) eşanlı oynanan ve işbirliği içermeyen, getirilerin oyuncuların bağımsız aksiyonları ile belirlendiği bir oyundur. Rekabet etmek ya da işbirliği yapmanın farklı kazançlar sağladığı durumlarda, bireysel ve sosyal açıdan optimal getirilerin analiz edilmesi ile ilgili çalışmalarda kullanılır. Literatürde Tutsakların İkilemi, Tutsakların Açmazı şeklinde de kullanımları mevcuttur. Nasıl Ortaya Çıktı? Mahkumun İkilemi oyunu ilk defa 1950’li yıllarda Rand Corporation’da çalışan matematikçi Melvin Dresher ve Merrill M. Flood tarafından kavramsallaştırılmıştır. Matematikçi Albert Tucker ise oyunun Stanford’ta çalışan psikologların ilgisini çekebilmesi için oyuncuların getirilerini hapis cezası çeklinde yeniden modellemiştir. Mahkumun İkileminin Teorik Sonucu…

Diktatör Oyunu Nedir? Diktatör oyunu (Eng:The Dictator Game) oyun teorisindeki ültimatom oyunun modifiyeli, isminde oyun geçse de aslında tek bir oyuncunun karar verme sürecini inceleyen deneysel bir oyundur. Diktatör oyunu, sosyal bağlam içerisinde insan davranışlarını araştırmak üzere sıklıkla başvurulan bir yöntemdir. Davranış bilimleri araştırmalarında bir pazarlık durumunda kişinin bölüşüm/dağıtım tercihi, adil olup olmama, özgecil tutum sergileyip sergilemediğini açığa çıkarmak için kullanılır. Literatürde en sık kullanılan diktatör oyunu versiyonu ilk defa Forsythe vd. (1994)’inin çalışmasında kullanılmıştır. Forsythe çalışmasında Kahneman vd’nin (1986) “İktisadi Varsayımlar ve Adil Olma” başlıklı makalesindeki oyunu yeniden kurgulamıştır. Oyun basitçe şöyledir; Her bir çiftinde yer alan iki oyuncunun…

Batık Maliyet Yanılgısı Nedir? Batık Maliyet Yanılgısı (Sunk Cost Fallacy) veya Concorde Yanılgısı (Concorde Fallacy): para, çaba veya zaman harcadığımız bir şeye bize maliyeti, faydasından yüksek olsa bile irrasyonel şekilde devam etme eğilimimizdir. Basitçe zaten yeterince “battığımız” için yaptığımız şeye devam etmek zorunda olduğumuzu düşünme şeklinde düştüğümüz zihinsel bir tuzak. Rasyonel bir insanın önündeki seçenekler arasından gelecekteki faydası için en optimal olanı seçmesi gerekirken batık maliyet yanılgısı, geçmişe bakıp mevcut seçenekler arasında en iyi olanı seçmemizi engelleyebiliyor. Bu durum hayvanlardan insanlara, şirketlerden hükümetlere kadar da ortaya çıkabilen ciddi bir yanılgıdır. Bir konuda yaptığımız geri döndüremeyeceğimiz yatırımların ki bu zaman, para…

Davranışsal kamu politikası, davranışsal ekonomi, davranış bilimleri, psikoloji ve nörobilimlere ait görüşleri kullanarak irrasyonel davranan, çeşitli ön yargı ve yanlılıklara sahip vatandaşların refahını artırmak için geliştirilen politikaları tanımlar.

İngilizce “Priming” kelimesi Türkçeye “çağrışım, ön hazırlama” olarak çevrilebilirken; Priming effect Türkçeye “Ön Hazırlama Etkisi” olarak çevrilebilecek rasyonel olmayı önleyen zihinsel süreçle ilgili bir durumdur. Ön hazırlama etkisi; bir uyarana maruz kalan beynin bilinçsiz bir şekilde bağlantılar kurması; kişinin sonrasındaki eyleminde-davranışında-tercihinde önden hazırlama sırasında verilen uyarandan etkilenmesini ifade etmektedir.