Bilişsel Önyargılar sözlüğü, literatürde en sık karşılaşılan 150 zihinsel tuzaktan oluşan sürekli güncellenecek bir bilişsel önyargılar listesidir. Bilişsel önyargılar dört farklı başlık altında toplanabilir. Bunlar i) Bilgi (information): Bilgiyi filtremele süreci ile ilgili önyargılar, ii) Anlam (Meaning): Bilgiler arası bağlantı kurma, bildiklerimizden yola çıkarak örüntü kurma süreci ile ilgili önyargılar, ii) Hız (Speed): Yeni bilgiye dayanarak karar vermeye ilişkin önyargılar, iv) Bellek (Memory): Belleğimize kaydedeceğimiz ve kullanabileceğimiz bilgileri etkili şeklinde kullanma sürecinde ortaya çıkan önyargılar. Kodeksi indirmek için tıklayınız
Bilişsel Önyargılar Kodeksi
Bilişsel Önyargı Arama Kutusu
O
Observer Effect | Gözlemci Etkisi
Tanım: Gözleyen kişinin fark etmeden gözlediği kişinin davranışlarını etkileme sürecini tanımlar. Deneyci etkisi / deneyci önyargısı şeklinde, deney yapan kişinin farkına varmadan katılımcının davranışlarını etkilemesi şeklinde de bilinmektedir.
Literatür: Observer Effect, Experimenter's Bias, Experimenter Demand Effect
Literatür: Observer Effect, Experimenter's Bias, Experimenter Demand Effect
Observer-Expectancy Effect | Gözlemci Beklentisi Etkisi
Tanım: Gözlendiğini/izlendiğini düşünen kişilerin, gözleyen kişinin önyargılarına göre kendi davranışlarını değerlendirme/değiştirme eğiliminde olması ile ilişkili süreci ifade eder.
Optimism Bias | İyimserlik Önyargısı
Tanım: Kişinin yeteneklerini ve/veya olumlu olayların gerçekleşme olasılığını abartma, olumsuz olayların gerçekleşme olasılığını ise küçük görmesi eğilimi ile ilgili zihinsel tuzaktır.
Ostrich Effect | Devekuşu Etkisi
Tanım: Kişilerin kendinde negatif duygu uyandıran, inanışları ile çelişen, olumsuz bilgilere karşı kendini kapatması, bilgilerden kaçınma eğiliminde olmasını anlamına gelmektedir.
Outcome Bias | Nihai Sonuç Önyargısı
Tanım: Kişinin bir kararı, kararın kalitesine ilişkin bir değerlendirmeye dayandırmak yerine sonucuna göre yargılama eğilimini ifade eden bilişsel bir önyargıdır.